پایان نامه UML اﺯ نظر قابلیت پوشش به چارچوب ﺯکمن

معماری سازمانی به عنوان راه حلی جامع و راهبردی در مدیریت، توسعه و نگهداشت سامانه های اطلاعاتی ساﺯمانی اﺯ نیمه دوم دهه 1990 میلادی به شدت مورد توجه قرار گرفته است. رویکرد موجود در این روش مبتنی بر ایده مدیریت افقی به جای عمودی است که در ضمن تفاوتهای عمده ای با سایر روشهای راهبردی پیشین نظیر طرح های جامع دارد. معماری به تنهایی چیزی نیست مگر مجموعه بسیار وسیعی اﺯ مدلها و توصیفات که ساﺯمان و فناوری اطلاعات را ﺁن طور که برای پشتیبانی اﺯ کسب و کار ﺁن ﻻﺯم است، شرح می دهد.

چنین جنگل بزرگی اﺯ مدلها را نمی توان بدون بهره گیری اﺯ ساختاری منطقی ساﺯماندهی کرد. چنین ساختاری چارچوب نام دارد. چارچوب های فراوانی برای معماری ساﺯمانی ارائه شده اند که اﺯ میان همه ﺁنها چارچوب ﺯکمن با توجه به قواعد حاکم بر ﺁن و میزان تاﺛیر و تقدم بر سایر چارچوبها یک نمونه شاخص به شمار می رود. با این همه این چارچوب نیز در نوع خود و در ﺯمان بکارگیری با مشکلاتی مواجه می شود.

یکی اﺯ مشکلاتی که برای استفاده اﺯ چارچوب ﺯکمن وجود دارد، نبود مدلهای همجنس برای همه سلولهای چارچوب است. این معضل که به نوعی پیش شرطی نیز برای حل سایر مشکلات گریبان گیر چارچوب ﺯکمن است در این پایان نامه مورد توجه قرار گرفته است. راه حل ارائه شده مبتنی بر استفاده اﺯ UML و نمایه کسب و کار ﺁن است که در حال حاضر به عنوان راه حل مناسب و برتر در مدلساﺯی سامانه های اطلاعاتی کاملا پذیرفته شده است.

به منظور بررسی صحت مدلهای پیشنهاد شده، مدلهای مزبور در یک مطالعه موردی روی یک ساﺯمان کاری مورد ﺁﺯمایش قرار گرفته اند. نتایج این مدلساﺯی هم اﺯ حیث تطابق با قواعد حاکم بر چارچوب ﺯکمن و هم اﺯ نظر میزان مقبولیت عمومی مورد بررسی قرار گرفته است. علیرغم اینکه نتایج حاصل اﺯ این مدلساﺯی رضایت بخش به نظر می رسند اما به منظور پویایی بیشتر ایجاد مخزنی مناسب برای چارچوب ﺯکمن و ابداع روشی جدید در مدلساﺯی ساﺯمانی به عنوان راه های ﺁینده در انتهای این پایان نامه پیشنهاد شده اند.

معماری ساﺯمانی

ساﺯمان

کلمه ساﺯمان، بیشتر ما را به یاد معادل انگلیسی Organization می انداﺯد، اما در این پایان نامه عموما به عنوان ترجمه ای برای Enterprise استفاده می شود. اگر چه به صورت سنتی این دو واﮊه تقریبا هم معنی فرض می شوند اما با توجه به کاربردهای امروﺯی می توان گفت Enterprise ساﺯمانی است که گردش اطلاعات، در ﺁن نقشی حیاتی ایفا می کند. به عبارت بهتر کلمه Enterprise جامع تر اﺯ Organization بوده علاوه بر جنبه های ایستا به جنبه های پویای ساﺯمان نیز اشاره دارد.

امروﺯه این واﮊه، هم در حوﺯه ساﺯمانی و هم در سطح سامانه های اطلاعاتی مورد استفاده قرار می گیرد. ابزارهای فراوانی در باﺯار وجود دارند که در توصیف ﺁنها گفته می شود برای تولید نرم افزارهای ساﺯمانی مناسبند. در واقع این واﮊه اﺯ هر یک اﺯ دو دیدگاه که دیده شود به دو وجه اﺯ یک مفهوم اشاره دارد. چرا که میزان گستردگی و پیچیدگی یک سامانه اطلاعاتی به میزان گستردگی و پیچیدگی ساﺯمانی که میزبان ﺁن است بستگی مستقیم دارد.

چارچوبهای معماری ساﺯمانی

چارچوب، مهمترین بخش معماری محسوب می شود. یکی اﺯ مراحلی که در راه انجام هر پروﮊه معماری باید انجام شود، انتخاب چارچوب مناسب است. استفاده اﺯ چارچوب، تضمین کننده جامعیت محصوﻻت نهایی تولید شده برای معماری است. چارچوبهای معماری گوناگونی ارائه شده اند که برخی اﺯ ﺁنها بیشتر جنبه مفهومی دارند و بعضی دیگر برای مقاصد تجاری ایجاد شده اند. در این فصل ضمن معرفی چارچوب های مختلف، تحلیل و تا حدودی مقایسه ای میان ﺁنها صورت می پذیرد.

خلاصه

عموﻡ چارچوبهای معماری بر وجود دیدگاه های مختلف در ساخت محصوﻻﺕ معماری متمرکز هستند. در برخی چارچوبها بعد دیگری نیز در ایجاد چارچوب، نقش دارد که جنبه های مختلف معماری را که صاحبان هر یک اﺯ دیدگاه ها ممکن است بر ﺁن تمرکز داشته باشند، معرفی می کند. چارچوب ﺯکمن به عنوان چارچوب مادر در امر معماری ساﺯمانی، در واقع متشکل اﺯ شش دیدگاه برنامه ریز (محدوده)، مالک (کسب و کار)، طراﺡ (سامانه ها)، ساﺯنده (فناوری)، همکار (مؤلفه ها) و کاربر (محیط در حال بهره برداری) است که منطبق بر دیدگاه های موجود در معماری ساﺯه هستند. هر یک اﺯ این سهامداران (صاحبان دیدگاه ها) می توانند اﺯ شش جنبه داده ها، کاربرد، شبکه، مردﻡ، ﺯمان و انگیزه به معماری نگاه کنند که در واقع به شش سؤال اساسی چه چیزی، چگونه، کجا، چه کسی، چه وقت و چرا پاسخ می دهند. قواعدی حاکم بر خود چارچوب وجود دارند که ضامن نرمال بودن سلول های ﺁن هستند. بیشتر این قواعد بر یکتایی سطرها، ستونها و سلولها تاکید دارند. وﺯارﺕ دفاع ﺁمریکا در مسیری کاملا مستقل اﺯ چارچوب ﺯکمن، نمونه ای اﺯ معماری ارئه کرد که نسخه نهایی ﺁن تحت عنوان چارچوب معماری C4ISR به عنوان پرکاربردترین چارچوب معماری در امر پیاده ساﺯی معماری ساﺯمانی شناخته شد. C4ISR حاوی مطالب پرباری در مورد چگونگی خلق معماری و توصیف محصوﻻﺕ ﺁن است که ﺁنها در سه دیدگاه عملیاتی، سامانه ها و فنی پراکنده است. به دنبال همه گیر شدن تب معماری، سایر ساﺯمانهای دولت فدرال ﺁمریکا نیز تنها راه حل مشکلاﺕ ناشی اﺯ عدﻡ توسعه مطلوب ICT در قلمرو خویش را معماری دانستند. به منظور هدایت این فعالیتها در مسیری مشخص و منطبق بر راهبرد کلی دولت الکترونیکی در ﺁمریکا، چارچوب بسیار مدونی به ناﻡ FEAF ارائه شد که مبتنی بر برنامه ریزی راهبردی بوده در چهار سطح به مرور بیشتر وارد جزئیاﺕ شده تا سرانجاﻡ به چارچوب ISA می رسد که نسخه ای اﺯ چارچوب ﺯکمن با سه ستون اول ﺁن است. TEAF به عنوان چارچوبی ترکیبی است که با ﻇرافت خاصی سعی کرده در انطباﻕ با FEAF اﺯ محصوﻻﺕ خوش تعریف C4ISR استفاده کند؛ در ضمن TEAF نسخه جالبی اﺯ چارچوب ﺯکمن را در دل خود جای داده است که به جای ستونهای معمولی چارچوب ﺯکمن، حاوی ستونهای چارچوب مفهومی دیگری به ناﻡ ایندکس است. در فصل بعد مرور، مقایسه و تحلیل نسبتا سریعی بر چارچوبهای معرفی شده و نسبتا مفصل تری بر چارچوب ﺯکمن خواهیم کرد و ضمن بررسی چالشهای فراروی چارچوب ﺯکمن خود را برای تشریح و نحوه دستیابی به هدف اصلی این پایان نامه ﺁماده می کنیم.

استفاده اﺯ UML برای حل مشکل مدلساﺯی چارچوب ﺯکمن

انتخاب محصوﻻت ساﺯگار و اﺛربخش برای سلولهای چارچوب ﺯکمن، چالشی عمده در ﺯمان استفاده اﺯ ﺁن محسوب می شود. در این بخش ابتدا، چارچوب ﺯکمن را ﺁن طور که در رسیدن به پاسخ مطلوب، ﻻﺯم است، تحلیل کرده، سپس به شرح پاسخ مورد نظر خود خواهیم پرداخت. در این فصل، مجالی برای ارائه مثال نخواهیم داشت و این کار را در قالب یک مطالعه موردی در فصل بعد انجام خواهیم داد.

برای ﺁنکه بدانیم پاسخی که باید ارائه شود باید به چه سئواﻻتی پوشش دهد به بررسی سطرهای چارچوب ﺯکمن می پرداﺯیم. عقیده بر این است که برای ارائه پاسخ مد نظر، برخلاف ستونها که همگی دخیل هستند، ﻻﺯم نیست در مورد همه سطرها بحث شود. سطرهای چارچوب ﺯکمن را می توان بسته به اینکه فعالیت مورد نظر چه باشد، تقسیم بندی کرد. به عبارت بهتر می توان سطرها را تا حدی مانند ستونها اﺯ نظر ماهیت، دسته بندی کرد. اگرچه در تعریف اولیه چارچوب ﺯکمن به نظر می رسد که همه سطرها دست کم اﺯ این نظر که حاوی مدل هستند، یکسان باشند اما واقعیت این است که حتی اﺯ این نظر نیز، تفاوتهایی وجود دارد. در ادامه ضمن مروری اجمالی بر ماهیت هر یک اﺯ سطرها، تکلیف یک یک ﺁنها را مشخص می کنیم.